سیستم واکنش‌پذیری
سیستم واکنش‌پذیری (Reactivity System) هسته مرکزی ویو جی‌اس (Vue.js) است که رابط کاربری را به طور خودکار هنگام تغییر داده‌ها به روز می‌کند. این سیستم بر اساس الگوی ناظر (Observer Pattern) کار می‌کند که تغییرات در اشیاء داده را ردیابی کرده و کامپوننت‌های مربوطه را مجدداً رندر می‌کند. در توسعه ویو جی‌اس، این سیستم برای ایجاد برنامه‌های پویا و پرکاربرد با حداقل دستکاری دستی DOM ضروری است.
سیستم واکنش‌پذیری زمانی استفاده می‌شود که داده‌ها در زمان اجرا ممکن است تغییر کنند - چه از طریق تعاملات کاربر، پاسخ‌های API یا رویدادهای تایمر. ویو جی‌اس این را از طریق گیرنده/تنظیم‌کننده‌های ویژه برای ویژگی‌های داده پیاده‌سازی می‌کند که وابستگی‌ها را ردیابی کرده و اعلان‌ها را فعال می‌کنند. مفاهیم کلیدی شامل نحو واکنش‌پذیر با توابع data()، ساختارهای داده‌ای مانند Ref و Reactive، و الگوریتم‌های مدیریت وابستگی است.
در این آموزش یاد خواهید گرفت که سیستم واکنش‌پذیری در ویو جی‌اس چگونه کار می‌کند، چگونه به طور موثر در پروژه‌ها از آن استفاده کنید و چگونه از اشتباهات رایج اجتناب کنید. شما اصول OOP اساسی و نحوه ادغام واکنش‌پذیری ویو جی‌اس در معماری سیستم برای ایجاد برنامه‌های قابل نگهداری و مقیاس‌پذیر را درک خواهید کرد.
مثال پایه
text<template>
<div>
<h1>شمارنده واکنش‌پذیر: {{ count }}</h1>
<button @click="increment">افزایش</button>
<button @click="decrement">کاهش</button>
<p>وضعیت: {{ statusMessage }}</p>
</div>
</template>
<script>
export default {
name: 'ReactiveCounter',
data() {
return {
count: 0,
maxCount: 10,
minCount: -5
}
},
computed: {
statusMessage() {
if (this.count > 5) return 'بالا';
if (this.count < 0) return 'منفی';
return 'نرمال';
}
},
methods: {
increment() {
if (this.count < this.maxCount) {
this.count++;
}
},
decrement() {
if (this.count > this.minCount) {
this.count--;
}
}
},
watch: {
count(newValue, oldValue) {
console.log(`شمارنده از ${oldValue} به ${newValue} تغییر کرد`);
}
}
}
</script>این مثال پایه سیستم واکنش‌پذیری ویو جی‌اس را با استفاده از یک شمارنده نشان می‌دهد. تابع data() ویژگی‌های واکنش‌پذیر را تعریف می‌کند - count, maxCount و minCount. وقتی count تغییر می‌کند، ویو جی‌اس به طور خودکار رندر مجدد کامپوننت را فعال می‌کند. ویژگی computed به نام statusMessage نشان می‌دهد که چگونه داده‌های مشتق شده واکنش‌پذیر باقی می‌مانند: هنگامی که count تغییر می‌کند، به طور خودکار بدون کد اضافی مجدداً محاسبه می‌شود.
متدهای increment و decrement مقدار count را تغییر می‌دهند. ویو جی‌اس از طریق تنظیم‌کننده‌های واکنش‌پذیر خود این تغییرات را تشخیص داده و تمام بخش‌های وابسته برنامه را به روز می‌کند. بلوک watch به طور خاص تغییرات count را نظارت و آن‌ها را ثبت می‌کند - برای اثرات جانبی مانند فراخوانی‌های API یا منطق پیچیده کاربردی است.
در پروژه‌های واقعی ویو جی‌اس، از این الگو برای فرم‌ها، واکشی داده و مدیریت وضعیت استفاده می‌شود. مبتدیان اغلب تعجب می‌کنند که چرا انتساب مستقیم ویژگی مانند this.count = 5 کار می‌کند - این به دلیل سیستم پراکسی واکنش‌پذیر ویو جی‌اس است. مهم است که فقط ویژگی‌های تعریف شده اولیه در data() واکنش‌پذیر هستند. ویژگی‌های اضافه شده بعدی برای واکنش‌پذیری به Vue.set() نیاز دارند.
مثال کاربردی
text<template>
<div>
<h2>مدیریت محصولات</h2>
<div>
<input v-model="newProduct.name" placeholder="نام محصول" />
<input v-model.number="newProduct.price" type="number" placeholder="قیمت" />
<button @click="addProduct" :disabled="!isValidProduct">افزودن</button>
</div>
<div>
<input v-model="searchTerm" placeholder="فیلتر محصولات..." />
<button @click="sortByPrice">مرتب‌سازی بر اساس قیمت</button>
</div>
<ul>
<li v-for="product in filteredProducts" :key="product.id">
{{ product.name }} - {{ product.price }} تومان
<button @click="removeProduct(product.id)">حذف</button>
</li>
</ul>
<div>
<h3>آمار: {{ statistics.totalValue }} تومان ارزش کل</h3>
</div>
</div>
</template>
<script>
import { reactive, computed, watch, onUnmounted } from 'vue';
export default {
name: 'ProductManager',
setup() {
const state = reactive({
products: [
{ id: 1, name: 'لپ‌تاپ', price: 999 },
{ id: 2, name: 'ماوس', price: 29 },
{ id: 3, name: 'کیبورد', price: 79 }
],
newProduct: { name: '', price: 0 },
searchTerm: '',
sortAscending: true
});
const isValidProduct = computed(() => {
return state.newProduct.name.trim() !== '' &&
state.newProduct.price > 0;
});
const filteredProducts = computed(() => {
let filtered = state.products.filter(product =>
product.name.toLowerCase().includes(state.searchTerm.toLowerCase())
);
filtered.sort((a, b) => state.sortAscending ?
a.price - b.price : b.price - a.price);
return filtered;
});
const statistics = computed(() => {
const total = filteredProducts.value.reduce((sum, product) =>
sum + product.price, 0);
return { totalValue: total };
});
let nextId = 4;
const addProduct = () => {
if (isValidProduct.value) {
state.products.push({
id: nextId++,
name: state.newProduct.name.trim(),
price: state.newProduct.price
});
state.newProduct = { name: '', price: 0 };
}
};
const removeProduct = (id) => {
const index = state.products.findIndex(p => p.id === id);
if (index !== -1) {
state.products.splice(index, 1);
}
};
const sortByPrice = () => {
state.sortAscending = !state.sortAscending;
};
const searchWatcher = watch(
() => state.searchTerm,
(newSearch, oldSearch) => {
console.log(`عبارت جستجو تغییر کرد: "${oldSearch}" -> "${newSearch}"`);
}
);
onUnmounted(() => {
searchWatcher();
});
return {
...state,
isValidProduct,
filteredProducts,
statistics,
addProduct,
removeProduct,
sortByPrice
};
}
}
</script>بهترین روش‌های ویو جی‌اس برای سیستم‌های واکنش‌پذیر با استفاده صحیح از ساختارهای داده شروع می‌شود. از reactive() برای اشیاء و ref() برای مقادیر اولیه در Composition API استفاده کنید. از انتساب مجدد مستقیم اشیاء واکنش‌پذیر خودداری کنید زیرا می‌تواند واکنش‌پذیری را از بین ببرد. در عوض از روش‌هایی مانند push() یا splice() برای آرایه‌ها استفاده کنید.
اشتباهات رایج شامل نشت حافظه از طریق نظارت‌کنندگان و گوش‌دهندگان رویداد تمیز نشده است. از onUnmounted() در Composition API برای آزاد کردن منابع استفاده کنید. الگوریتم‌های ناکارآمد در ویژگی‌های computed می‌توانند باعث مشکلات عملکرد شوند - ویژگی‌های computed باید خالص و بدون اثرات جانبی باشند.
نکات اشکال‌زدایی: از Vue Devtools برای بررسی داده‌های واکنش‌پذیر استفاده کنید و نظارت‌کنندگان را با گزارش‌های کنسول برای تغییرات وضعیت پیچیده تنظیم کنید. بهینه‌سازی عملکرد را از طریق نظارت‌کنندگان تنبل (watchEffect در مقابل watch) و جلوگیری از رندرهای غیرضروری با v-once یا memoization به دست آورید.
ملاحظات امنیتی: از خطرات XSS با دقت در رسیدگی به ورودی‌های کاربر در اتصالات واکنش‌پذیر اجتناب کنید. فقط از v-html برای محتوای قابل اعتماد استفاده کنید و همیشه داده‌های واکنش‌پذیر را قبل از پردازش اعتبارسنجی کنید.
📊 جدول مرجع
| ویو جی‌اس (Vue.js) Element/Concept | Description | Usage Example |
|---|---|---|
| reactive() | یک شی پراکسی واکنش‌پذیر ایجاد می‌کند | const state = reactive({ count: 0 }) |
| computed() | مقادیر مشتق شده را به صورت واکنش‌پذیر محاسبه می‌کند | const double = computed(() => state.count * 2) |
| watch() | تغییرات در منابع واکنش‌پذیر را نظارت می‌کند | watch(() => state.count, (newVal) => console.log(newVal)) |
| ref() | یک مرجع واکنش‌پذیر برای مقادیر اولیه ایجاد می‌کند | const count = ref(0) |
| watchEffect() | اثرات جانبی را در تغییرات وابستگی اجرا می‌کند | watchEffect(() => console.log(state.count)) |
| onUnmounted() | منابع را در هنگام تخریب کامپوننت پاک می‌کند | onUnmounted(() => clearInterval(timer)) |
سیستم واکنش‌پذیری ویو جی‌اس برای توسعه برنامه‌های وب مدرن اساسی است. شما یاد گرفته‌اید که چگونه واکنش‌پذیری از طریق گیرنده/تنظیم‌کننده و اشیاء پراکسی پیاده‌سازی می‌شود، چگونه ویژگی‌های computed و نظارت‌کنندگان کار می‌کنند و چگونه از اشتباهات رایج اجتناب کنید. این دانش شما را به مفاهیم بزرگتر ویو جی‌اس مانند مدیریت وضعیت و ارتباط کامپوننت متصل می‌کند.
به عنوان مراحل بعدی، توصیه می‌کنم به Vuex یا Pinia برای مدیریت وضعیت سراسری، Composition API برای منطق پیچیده‌تر و تکنیک‌های بهینه‌سازی عملکرد مانند بارگیری تنبل و memoization بپردازید. در پروژه‌های عملی، سیستم واکنش‌پذیری را در فرم‌ها، به‌روزرسانی‌های بلادرنگ و تجسم داده به کار ببرید.
منابع بیشتر شامل مستندات رسمی ویو جی‌اس در مورد واکنش‌پذیری، دوره‌های Vue Mastery و بررسی کد منبع ویو جی‌اس در GitHub است. با پروژه‌های خود که به جریان‌های داده واکنش‌پذیر پیچیده نیاز دارند، مانند داشبوردها یا برنامه‌های تجارت الکترونیک تمرین کنید.
🧠 دانش خود را بیازمایید
دانش خود را بیازمایید
خود را با این آزمون تعاملی به چالش بکشید و ببینید موضوع را چقدر خوب درک کرده‌اید
📝 دستورالعمل‌ها
- هر سوال را با دقت بخوانید
- بهترین پاسخ را برای هر سوال انتخاب کنید
- می‌توانید آزمون را هر چند بار که می‌خواهید تکرار کنید
- پیشرفت شما در بالا نمایش داده می‌شود